Beogradska tvrđava, odnosno grad Beograd je mesto oko kojeg se skoro dva milenijuma vodilo najviše bitaka na svetu – 115. Na ovom mestu tokom dvanaestog veka je izgrađen novi srednjovekovni kastel koji je predstavlja najznačajnije vizantijsko uporište na dunavskoj granici.
U ovim burnim vremenima kroz grad Beograd prošla je mnogobrojna i raznolika krstaška vojska jer se smatralo da predstavlja jedno od najbiljih strateških mesta. Jedno od svojih najvećih interesovanja Vizantijsko carstvo pokazuje obnavljanjem utvrđenja grada gde je izgrađeno više kula i badema naliku bizantijske vojne arhitekture.
Tokom trinaestog veka, tačnije 1232. godine Beograd je pripao Ugarskoj, mađarski kralj Stefan je dao ugrasku krunu Mačve sa Beogradom srpskom kralju Dragutinu koji je bio zet i vazal Stefanu.
Dragutin je imao tu svoj dvor, za njegovog života inteziralo se naseljavanje srpskog stanovništva i jačanje uticaja Srpske pravoslavne crkve. Nažalost nakon smrti Dragutina 1316. godine Ugarska je tražila grad nazad koji je Dragutinov brat Milutin preuzeo i 1319. godine Ugarska osvaja Beograd.
Jedan od najgorih trenutaka za beogradsku tvrđavu je bio kada su na istorijsku scenu nastupili Turci kao jedni u tom vremenu najveća osvajačka sila. Kako bi im se Mađari, na čelu sa tadašnjim ugraskim kraljem Žigmundom, odupreli predali su Beograd Stefanu Lazareviću i dozvolili mu izgradnju Beograda. Vladao Beogradom od 1403. do 1427. godine što predstavlja ujedno i period najvećeg razvitka grada.
Izgrađena je bolnica, biblioteka, Mitroplska crkva, dolaze bogati ljudi koji su ujedno i sposobni, grad tada broji već oko 50.000 ljudi.
Sazidan je Gornji i donji grad, zamak je opasan dvostrukim zidinama sa kulama i bio je namenjen stanovanju vlastele, ulazilo se preko pokretnog mosta. Ovim je srpska vojna arhitektura ostvarila jedno od svojih najboljih dela.
Naslednik Stefana Lazarevića bio je Đurađ Branković koji je 1427. godine bio prinuđen da Mađarima preda grad koji u vreme stogodišnjice ugarske vladavine biva izmenjena celokupna struktura stanovništa i izgled grada što je prouzrokovalo da grad stagnira, pokoreno srpsko stanovništvo je živelo u predgrađu i njemu nije bio dostupan Gornji grad.
Sulejman Veličanstveni je kao turski sultan uspeo da 1521. godine osvoji Beograd koji je koristio kao vojnu bazu do 1688. godine, vreme Austro- turskog rata koji je trajao do kraja 18. veka, kad je Beograd dobio središnu ulogu. Tvrđava je u ovom periodu tri puta rekonstruisana i počela je da oprima današnji izgled.
Beograd postaje vojno i upravno uporište turske vlasti u borbi protiv srske samostalnosti, kad su Srbi najavili pobunu. Za vreme Prvog srpskog ustanka tvrđava je delimično obnovljena, a tokom Drugog beogradska tvrđava postaje središte srpske države. Poslednji turski odred napustio je Beogradsku tvrđavu 24. aprila 1867. godine.
- godine Beogradska tvrđava je proglašena spomenikom kulture, a 2002. godine pretvorena je u muzej na otvorenom i prostor za kulturna dešavanja kada je osnovano Javno preduzeće „Beogradska Tvrđava“.
Autor: Aleksandra Stanimirović
