Milorad Pavić, rođen u Beogradu 15. oktobar 1929, bio je srpski prozni pisac, istoričar srpske književnosti 17-19. veka, stručnjak za barok i simbolizam, prevodilac Puškina i Bajrona, profesor univerziteta. Bio je član Srpske akademije nauka i umetnosti od 1991. godine do smrti 30. novembra 2009. godine.
Milorad Pavić je rođen u uglednoj porodici intelektualaca i pisaca. Pisci i intelektualci ove porodice zabeleženi su od 18. veka, kroz šest generacija. Dobio je ime po krštenom kumu Dr Miloradu Dragiću, lekaru preventivne medicine i osnivaču Higijenskog instituta. Ostao je upamćen i po nadimku „Cici“, još od detinjstva, budući da je znao naizust i voleo da recituje pesmu „Ciciban“ Otona Župančića. Otac mu se zvao Zdenko. Bio je nastavnik likovnog obrazovanja i sportista, a bavio se i vajarstvom. Majka Vera bila je profesorka filozofije i sportista.
Objavljuje svoje priče 1947. godine u školskim zidnim novinama, budući da su odbijene u časopisu Mladost. Radilo se o priči „Tri greške Marije“ i jednoj bajci na francuskom jeziku. Godine 1949. je položio maturski ispit i upisao studije jugoslovenskih književnosti na Filozofskom fakultetu i studije violine na Muzičkoj akademiji u Beogradu. Tada već tečno govori francuski, ruski i engleski jezik. Godine 1954. diplomirao je na Odseku za jugoslovenske književnosti Filozofskog fakulteta i odustao od studija muzike pred diplomski ispit. Iste godine objavljuje prvi naučni rad u Prilozima za književnost, jezik, istoriju i folklor, a zatim i Književnim novinama i časopisu Susreti. Bavi se planinarenjem i postaje član alpinističke Reprezentacije Srbije.
Vodi književnu, likovnu, pozorišnu i muzičku kritiku i piše seriju emisija „Muzika sa slika“ i „Hiljadu godina lirike“ za Radio Beograd. Upisuje postdiplomske studije na Filozofskom fakultetu. Postaje i član Saveza komunista Jugoslavije.
Objavljuje prvu zbirku poezije, pod naslovom Palimpsesti (1967). Društvo pisaca Hrvatske objavilo je „Deklaraciju o jeziku“, a najugledniji pisci Srbije odgovorili su „Predlogom za razmišljanje o jeziku“. Pavić je bio jedan od potpisnika „Predloga“, zbog čega je dobio partijsku kaznu.
Godine 1974. izabran je za vanrednog profesora na Filozofskom fakultetu u Novom Sadu, Godine 1977. izabran je za redovnog profesora i dekana tog fakulteta. Na Odeljenju za istoriju na Filozofskom fakultetu u Beogradu počeo je da predaje istoriju kulture jugoslovenskih naroda u novom veku.
Hazarski rečnik počinje da piše 1977.godine. U proleće 1984. godine Prosveta ga je i objavila. Filip Tretjak je u Francuskoj nazvao Hazarski rečnik prvom knjigom 21. veka, dok je španski izdavač knjigu najavio kao prvi roman 21. veka. Nemački izdavač reklamira Hazarski rečnik, nazvavši ga srećnim događajem u književnosti, koji se dešava jednom u sto godina. Robert Kuver je prvi u Njujork Tajmsu nazvao Pavićevo delo hipertekstualnim, i svrstao ga u pisce koji stvaraju u nelinearnom, interaktivnom ključu. New York Times Book Review izabrao je Hazarski rečnik za jednu od 8 najboljih knjiga u 1988.
U romanu „Predeo slikan čajem“ (1988) autor nudi uzbudljivo delo za ljubitelje ukrštenih reči. Godine 1991. objavljuje treći roman „Unutrašnja strana vetra“, pa „Poslednju ljubav u Carigradu“ (priručnik za gatanje) 1994.
Milorad Pavić se ženio dva puta. Prva supruga mu je bila Branka Basta, sa kojom je dobio dvoje dece. Drugi put se oženio 1992. sa Jasminom Mihajlović, rođenom 1960. godine. Ona je poznata srpska književnica. Čitajući Pavićeva dela zaljubila se u njega, iako ga nikada nije videla. Kada se upoznala sa njim, on je već stekao svetsku slavu. Mislili su da će razlika u godinama (31. godina) stati na put njihovoj ljubavi, ali nakon pet godina koje su proveli u profesionalnoj saradnji, odlučili su se da započnu ljubavnu vezu, ostavivši iza sebe prethodne živote i brakove. Zajednički život počeli su u jednosobnom stanu u Beogradu, kada je Pavić imao 62. a Jasmina 31. godinu. Bili su jako vezani, kako u životu, tako i u literaturi. Pavić je posvećivao supruzi svoje knjige, a Jasmina je u svojim delima oslikavala njihov život.
M. Pavić je jedan od najčitanijih savremenih pisaca sa Balkana, preveden na trideset šest jezika u više od tri stotine izdanja. Do sada su njegova dela prevedena na 38 svetskih jezika: ruski, engleski, francuski, nemački, španski, portugalski, katalonski, švedski, danski, norveški, finski, holandski, litvanski, estonski, letonski, slovenački, slovački, poljski, češki, mađarski, rumunski, bugarski, ukrajinski, makedonski, grčki, turski, albanski, kineski, mongolski, japanski, korejski, vijetnamski, indonežanski, ivrit, jermenski, azerski, gruzijski, persijski. Broj do sada prevedenih knjiga Milorada Pavića je 381.U Kini je 2014. Hazarski rečnik proglašen knjigom godine, dok je reizdanje istog romana u Francuskoj dobilo 2016. nagradu „Noć knjige“.
U periodu 1992–2008 nominovan je za Nobelovu nagradu za književnosti od strane književnih stručnjaka iz Srpske akademije nauke i književnosti, kao i univerziteta iz Evrope, SAD-a, Izraela i Brazila.
Pisac umire od posledica infarkta 30. novembra 2009. godine. Sahranjen je 3. decembra 2009. godine u Aleji velikana na Novom groblju u Beogradu. Biblioteka Filozofskog fakulteta u Novom Sadu nosi ime Milorada Pavića od 2010. godine. U parku na Tašmajdanu 8. juna 2011. godine otkriven je spomenik Miloradu Paviću (rad vajara Natigu Alijeva, profesora iz Bakua i člana Ruske akademije umetnosti).
Autor: Katarina Đokić
