Zbog brojnih ekonomskih, socijalnih i političkih problema, u zemljama Balkana malo se prostora ostavlja važnim temama poput ekologije i očuvanja prirodnih resursa. Takva je situacija i u Srbiji. O tome svedoče česte ekološke katastrofe u svim delovima zemlje. Jedna od njih se nalazi na 7 kilometara od Vranja. Reč je o Aleksandrovačkom jezeru, koje više od jedne decenije nije sanirano i nema svoj status.
Aleksandrovačko jezero je veštačka akumulacija na 7-8 km jugozapadno od Vranja, dugo je 500 m, najveća širina mu je 250 m. Napravljeno je 1964. godine, za potrebe navodnjavanja po sistemu „kap po kap“ poljoprivrednog kombinata „Poljoprodukt“, koji se prvobitno starao o jezeru. Jezero je nekada bilo omiljeno izletište Vranjanaca. Potom je dugo vremena bilo zapušteno. U više navrata je bilo velikih pomora ribe, više puta je urađivano, prema različitim tehničkim rešenjima .
Sada već davne 1987. godine, prema tadašnjem Prostornom planu, prostor kod Aleksandrovačkog jezera bio je namenjen za područje lokalnog izletišta. Regulacionim planom iz 1997, jezero je proglašeno za područje lokalnog izletišta, sportsko-rekreativnog centra i vikend-naselja. Shodno tome, uređenje prostora je u skladu sa očuvanjem prirodnih lepota i ambijenta od značaja, gde se prostor urbanizuje, a opet ostaje u prirodnom okruženju i spaja s njim. Po ovom planu, prostor oko jezera je namenjen za rekreaciju, sport i ugostiteljske objekte. Od sportskih terena planirani su tereni za odbojku, košarku i tenis, a od pratećih objekata – parkovi za decu sa pratećim rekvizitima. Planirana je i ergela.
Ono što je za naučnike zanimljivo jeste da u jezeru ima i algi koje potiču iz voda Afrike i do tada su primećene u Vojvodini, ali u veoma malom obimu. Prilikom uzorkovanja vode, koja je 2013. godine bila bukvalno zelena, ustanovljeno je da u jednom litru vode ima čak 206 miliona bakterija. Zbog toga je došlo do pomora ribe, a pretila je opasnost i po ljude. Ukoliko se stanovništvo hrani ribom ili se kupa u jezeru, to može dovesti do poremećaja u ljudskom organizmu. Stradaju koža, jetra, dolazi do nesvestice, vrtoglavice i gušenja.
Aleksandrovačko jezero je i danas idealno stanište za razmnožavanje modrozelenih algi. Voda je topla, plitka, a zemljište ispod je prirodno slano. Prvo pojavljivanje ovih mikroorganizama primećeno je nakon čišćenja jezera 2010. godine. Naučnici od 2011. godine upozoravaju na rizično poribljavanje jezera, jer su alge nepredvidive. Mogu da procvetaju, ali to i ne mora biti slučaj. Sve vreme jezero predstavlja opasnost po živi svet. Još uvek je tu tabla sa natpisom da je voda zabranjena za kupanje i pojenje stoke.
Autor:Marija Božić
