Jovan Ristić je rođen 1831. godine u Kragujevcu, za istorijografiju je najveći problem predstavljao dan i mesec kada je Ristć rođen te godine je Kragujevac bio prestonica Srbije. Rođen je u siromašnoj porodici i živeo jako oskudno. Ristić svoje siromašno poreklo nikad nije krio, siromaštvo nije bilo potpuno kako ističe Živanović, jer Ristić nije bio beskućnik, delili su plac sa još jednom porodicom. O Ristićevoj porodici ne postoji mnogo podataka . Njegovi roditelji zvali su se Rista i Marija, imao je dva brata i sestru po imenima Janko, Kosta i Anđa. Nakon očeve smrti njihova finansijska situacija se znatno pogoršala. Osnovnu školu je završio u Kragujevcu, zanimljiv je podatak da je to najstarija obnovljena škola u Srbiji. Ristić je zarađivao za hleb, tako što je manje uspešnim đacima iz bogatijim porodicama držao časove. Nakon što je završio Gimnaziju u Beogradu, nastavio je svoje školovanje na Liceju. Bio je član Družine mladeži srpske. Ristić je obavljao funkciju delovoditelja i sekretara. Kao jedan od najtalentovanijih đaka Jovan Ristić je ispunjavao sve uslove za dobijanje stipendije za studije u inostranstvu. Prvo u Hajdelbergu, zatim nastavlja studije u Berlinu.Najviše je vremena provodio u Kraljevskoj biblioteci, koja je imala bogati književni fond. Nije se zadovoljio zvanjem doktora filozofije u Hajdelbergu, hteo je više znanja iz sfere prakse i teorije istoričara, pa se obratio ministarstvu, kako bi se preselio u Pariz. Te je u tamo nastavio svoje usavršavanje. Nakon povratka iz inostranstva i završenih studija u državnom uređenju je imao bitno mesto. 1861. godine je imenovan za mesto srpskog diplomatskog predstavnika u Carigradu, na tom položaju je bio punih šest godina. Nakon ubistva kenza Mihaila , izabran je za jednog od namesnika maloletnom knezu Milanu Obrenoviću, do 1972. godine je bio u njegovoj službi. Za vreme rada na tom položaju je prošao kroz obilate državne poslove 1878. godine. Našao se na vrhuncu svoje političke karijere.Njegovo angažovanje za interese Srbije na Berlinskom kongresu naišlo je na političko priznanje u zemlji. Berlinskim kongresom Srbija je nezavisnost. Međutim, Srbija je trebalo da kroz regulisanje niza pravnih, političkih, strateških i ekonomskih pitanja formira svoje mesto u evropskom političkom sistemu nezavisnih država. Novi državno-pravni položaj Kneževine Srbije, međunarodno priznat, nosio je sa sobom niz krupnih obaveza i pitanja koja su morala biti rešena u prvim godinama državne nazvsnoti. Pad Jovana Ristića 1880.godine označio je kraj „liberalne ere“ u Srbiji koja je započela njegovim izborom za namesnika knezu Milanu 1868. godine. Položaj namesnika je dalje obavljao kod kralja Aleksandra Obrenovića, tu je funkciju obavljao do državnog udara kralja 1893. godine. On je naime, u jesen 1866. godine bio glavni akter da Srbija od Porte traži gradove Imao je važnu ulogu u dobijanju šest državnih gradova 1867. godine.
Jovan Ristić izabran je za člana Srpske kraljevske akademije 18. januara 1890. godine. Prisutna beseda nosila je naziv Leopold Ranke i oslobođenje Srbije, u kojoj se prisetio nekadašnjeg učitelja i napravio osvrt na njegovo delo. Devet godina nakon ulaska u Akademiju, tačnije 23. januara 1899. godine, bio je izabran za njenog predsednika. Bilo je to još jedno priznanje njegovog naučnog, ali i političkog i državnog položaja u srpskom društvu. Ipak, u poodmaklim godinama je bio bolešljiv i nije bio u poziciji da taj položaj obavlja dugo. Preminuo je 4. septembra 1899. godine u 17 časova.
Ristić je bio čovek srednjeg rasta, crne, guste kose i brade.Bradu je brijao u dva duga vlasa, koji su mu do prsa padala. Redovno je nosio crno odelo, kaput na struk, obično zakopčan i na glavi cilindar. Govorio je tiho i poučno, a pisao pažljivo, ugledajući se na Francuze. Rukopis mu je bio dosta čitak. Opisani portret je potekao od Milana Đ. Milićevića.
Bio je oženjen ćerkom poznatog beogradskog trgovca Hadži –Tome i svastikom Filipa Hristovića. Svojoj ženi Sofiji je nakon smrti ostavio da uživa pokretno i nepokretno imanje i bude staratelj deci. Njegov brak sa njom je nastao iz interesa, ali se brzo pretvorio u brak iz ljubavi i velikog poštovanja.
Ristić je imao tri sina Nikola, Mihailo, Milan, Jovan, ali je stariji sin Mihailo, drugi sin po redu, umro u dobi od tri godine. Imao je i dve ćerke Jelenu i Sofiju. Koliko su obaveze dozvoljavale, veliki deo vremena je posvećivao obrazovanju i vaspitanju dece. Nikola Kostić označio je Ristića kao „dobrog oca“.
Ristić je bio jedan od najbogatijih ljudi ondašnje Srbije. Kako je naglasio Milićević poreklo njegovog novca je bio dobro poznato. Poznta je njegova štedljivost. Pažljivo je beležio svaki rashod , pa i onaj najsitniji.
Nije imao širok krug ljudi sa kojima se družio, što je u javnosti stvaralo sliku jednog hladnog, nedruželjubivog čoveka.
Iza sebe je ostavio i mnoga pisana dela , a najvažnija su ona koja proučavaju državnu politiku Srbije u periodu od 1848. do 1878. godine. Pažnju je posvećivao pisanju istorijsko memoarskih dela i odbrani svog državnog doprinosa.
Priču o Ristiću završavam njegovim viđanjem „državnika“ :
„Državnik ne radi o sebi lično, pa ne sme kao privatan čovek svoja privatna osećanja uzdići nad svojim interesima; zemaljski interesi u sviju vlada moraju imati prvi korak“.
Autor: Katarina Tomić
