Niška tvrđava je jedna od glavnih atrakcija u Nišu. Nalazi se u centralnom delu grada, u ulici Djuke Dinić. Izdiže se na desnoj obali reke Nišave i čuva prostor koji je u dvomilenijumskom periodu posedovao materijalne dokaze neprekidnog trajanja. Od svog stvaranja u doba Rimljana pa do dan danas je prošla kroz mnoge ratove i dešavanja. Ali ono sto je najveća dilema za ovu tvrdjavu u Nišu je ko je izgradio tvrdjavu, i koje je njeno poreklo.
NASTANAK I RAZVOJ
Niškom tvrđavom je vladala Vizantija, Srbija, Bugarska, Austrougarska, Turska potom opet Srbija. Mnogo je puta oštećena i obnovljena, pa je i zbog toga menjala svoj oblik. Na početku, u doba Vizantije, tvrdjava u Nišu je bila četvrtastog oblika, dok je danas mnogougaona.Tvrdjavu u Nisu su izgradili Turci, početkom osamnaestog veka. Sagrađena je na ostacima antičkog, vizantijskog i srednjevekovnog utvrđenja.Glavni arhitekta bio je Mehmed-aga i njegov brat Mustafa-aga. Zauzima površinu od preko 22 hektara. Dužina bedema iznosi 2.100 metara, visina 8 metara, a prosecna sirina zida je 3 metra i kroz te bedeme postoje prolazi kroz koje se iz unutrašnjosti tvrdjave može otići u šančeve. Dobro ocuvan kamen kojim se gradila tvrdjava, donošen je iz okolnih majdana i obrađivan u blokovima približno jednakih dimenzija. Sa spoljne strane bila je okružena rovom ispunjenim vodom, čiji je severni deo sačuvan i danas. Gradski prostor bio je podeljen na dva dela: vojne i administrativne zgrade smeštene su u istočnom delu tvrđave, dok je njen zapadni deo imao odlike civilnog naselja. Osim dobro očuvanih masivnih kamenih zidina, sačuvane su cetiri kapije: ,,Stambol kapija“ na kojoj se i ulazi u tvrdjavu i predstavlja simbol Tvrđave i grada Niša. Zatim ,,Beogradska kapija“ koja je nazvana zbog toga što „gleda“ prema Beogradu. Postoje i ,,Vodene kapije“ , vidljivi su ostaci ,,Vidin kapije“ ,kao i ,,Jagodinske kapije„.U središnjem delu Niške tvrđave se nalaze ostaci nekadašnje Rimske tvrdjave. Ujedno je i dokaz postojanja tog nekadašnjeg veliko carstva na teritoriji današnje Srbije.U samoj tvrđavi postoji i ,,Hamam“, Tursko kupatilo koja je najstarija gradjevina koja je sacuvana, iz doba Turaka. Kompletnom rekonstrukcijom svih kapija Niška tvrđava bi u arhitektonsko-prostornom i funkcionalnom smislu dobila svoju autonomiju kao zatvorena struktura koja je dobila svoje utvrdjeno mesto.
PRICE O NIŠKOJ TVRĐAVI
Postoje mnoge priče o Niškoj tvrđavi, i cemu je građevina sluzila, mada one nisu potpuno osnovane. Po jednoj legendi Niške tvrdjave, ovde je postojao prolaz, tunel, za bekstvo. Taj prolaz je služio kako bi se stanovništvo spasilo u slučaju pada tvrdjave i tu su se čuvali barut, municija i oružje. Taj prolaz je bio dugačak nekoliko kilometara i završavao se u okolnim planinama. Danas se ne zna gde je počinjao, i da li je stvarno postojao, ali neki ljudi su verovali u to.
NIŠKA TVRĐAVA DANAS
Danas je Niška tvrđava poznata po Letnjoj pozornici koja tokom letnjih meseci predstavlja kulturni centar na otvorenom, ciji je ulaz slobodan. Tvrđava je otvorena tokom cele godine 24 sata dnevno. Kapacitet je 3.000 mesta te je veoma pogodna za organizovanje koncerata i festivala. Osim Festivala glumačkih ostvarenja, na njoj se održavaju i Internacionalne horske svečanosti, koncerti i druge muzičke i kulturne manifestacije, među kojima mnoge imaju međunarodni karakter. Jedna od najpoznatijih manifestacija je ,,Nišville“ – međunarodni džez festival.
Osim sto tvrđava odiše kulturnim vrednostima, tvrđava je i svojevrsna oaza zelenila u centru grada. Visoko zelenilo je pretežno iz perioda formiranja parka posle Drugog svetskog rata, i uglavnom je visoko listopadno rastinje. Travnate površine nisu godinama adekvatno uređene, dok je duž glavnih asfaltnih staza zasađeno sezonsko cveće.Ovo područje je stanište velikog broja životinja, posebno ptica koje u njemu nalaze utočište usred urbane sredine.
Autor:Marija Bozić
