Narod koji je živeo “500“ godina pod Turcima,Srbi. Narod koji je pretrpeo islamizaciju i pokušaj promene identiteta i kulture, Srbi. Kroz istoriju, srpski narod se čini se najduže borio protiv jednog neprijatelja-Osmanlija. Zulumi Turaka izazvali su srpsko stanovništvo koje se za slobodu borilo u dva ustanka. Kao što znamo, Kosovski boj odigrao se 1389. godine, međutim teritorije današnje Srbije najviše su potpale pod Tursku vlast u periodu od 15. do 20. veka. Prva na udaru bila je teritorija Niša. Kasnije, Osmanlije su se proširile po despotovini i konačno po Vojvodini u drugoj polovini 16. veka. U ovom tekstu pozabavićemo se uticajem Osmanlija na pojedine gradove u Srbiji. Pored Beograda, koji je za vreme Sulejmana Veličanstvenog pretrpeo veliki poraz i potpao pod vlast Turaka, gradovi Novi Pazar, Raška i Niš takođe su bili meta ovog osvajačkog naroda.
Kada pomislimo na one oblasti koje i dan danas čuvaju identitet Osmanlija na neki način, svakako, prvo će nam na pamet pasti oblast Sandžaka i Raške. Oblast Raške još u doba Nemanjića u srednjem veku bila je oblast vladavine Stefana Nemanje. Trgovište, obližnje mesto koje se nalazilo u blizini Raške oblasti, kasnije pretvoreno je u Eski Bazar odnosno Stari Pazar, a pored je postojalo Novo Trgovište, odnosno Novi Pazar. Sam osnivač grada Novog Pazara bio je Turčin. Gazi Isa beg Isaković. Novi Pazar, poznat je kako po pravoslavnim spomenicima, tako i po muslimanskim još od vremena Turaka. Hamam iz 15. veka, Altun alem džamija iz 16, Amir Agin konak i druge, neke su od znamenitosti ovog grada koje su sačuvane, a oslikavaju period u kome su Turci bili na vlasti. U 18. veku osnovan je Novopazarski sanžak sa kadilucima. Što se tiče etničkog sastava, prednjače Bošnjaci. Što se tiče hrane, svakako Novi Pazar je prepoznatljiv po specijalitetima koje su sa sobom donele Osmanlije. To su mantije, bureci, ćevapi, baklave, tufahije, alve itd.
Što se tiče grada Raške, jedinog grada koji nose ime srpske države, u njemu se danas manje oseća uticaj Osmanlija. Raška je poznata po obližnjem manastiru Gradac, zadužbini Jelene Anžujske, manastiri Staroj i Novoj Pavlici i drugim znamenitostima. Ona je 1915. bila ratna prestonica Kraljevine Srbije. Ovaj grad asocijacija je na srce srpske države. Iznad grada uzdižu se Kopaonik i Golija. Turci su kompletnom teritorijom danbašnje opštine Raške vladali do 1833.godine. Danas što se tiče etničkog sastava, prednjače Srbi.
Krajem 19. veka južne i jugoistočne oblasti Srbije oslobođene su od Turaka. Grad Niš 1877. godine započeo je borbu protiv Turaka. Milan Obrenović svečano je na konju ušetao u grad i lepo je dočekan. Narod se lišio strane vlasti i konačno je mogao da bude slobodan. Niška tvrđava je spomenik koji su između ostalog obnovili i Turci. Ovaj grad poznat je po spoemicima vezanim za Prvi srpski ustanak. Tako možemo posetiti čuveno brdo Čegar, Ćele kulu. Najpoznatije džamije ostale od Turaka su Bali begova džamija i Islam agina džamija. Mnogi Srbi poginuli su na ovoj teritoriji braneći se od Osmanlija.
Kao što se može videti, od nabrojanih gradova koji su bili pod jakim uticajem Turaka, Novi Pazar je najviše sačuvao i njihov identitet. Ostali su se velikoj meri oslobodili uticaja velikog Osmanskog carstva.
Autor: Ivona Đurić
