Pravoslavna crkva Svetog Nikolaja koja se nalazi u Kikindi početa je sa izgradnjom 1769. godine. Izvor koji govori o vremenu nastanka crkve je plan naselja iz 1769- 1772. godine. Ova jednobrodna crkva građena je četiri godine, a godinu dana kasnije završen je i zvonik. U zapisima protosinđela Arsenija Radivojevića dat je opis prvobitne crkve od drveta posvećene Svetom Nikolaju iz 1758. godine.
Nakon bune 1848- 1849. godine, crkvi je slušen toranj, a ona u to vreme dobija i današnji arhitektonski izgled. 1981. godine toranj ove crkve dobija barokni izgled. Novom tornju na kome je radio arhitekta Sava Stražmešter, zamenjena je mala kapa za visoku, raskošnu kapu.
Posebno mesto u srpskoj umetnosti imaju ikonostas i zidno slikarstvo hrama Svetog Nikolaja. Zidno slikarstvo urađeno je tehnikom ulja na zidu. Smatra se da je ikonostas i delove zidnog slikarstva uradio Jakov Orfelin. Prvo je izveo zidno slikarsto pa potom ikonostas. Svod naosa oslikao je predstavom Svete Trojice sa Jevanđelistima, a ovu kompoziciju je uradio po uzoru na grafički list njegovog strica Zaharija Orfelina. Kompozicija je harmonizovana sa arhitektonskim obrubom, sa ciljem da se iluzionistički arhitektonski prostor otvori ka nebu. Na ikonostasu Hrama Svetog Nikole prvi put je uočena pojava proširenog amblematskog friza na oltarskim pregradama Karlovačke mitropolije. Obzirom da se školovao na Bečkoj akademiji, znanja o korišćenju amblematike je stekao tamo. Na carskim dverima u središnjim kartušama predstavio je Blagovesti, a u donjim medaljonima predstavio je Svetog Savu i Simeona, dok je u gornjim medaljonima naslikao kadionicu i manu. Predstave Svetog Vasilija I Grigorija Bogoslova našle su se na bočnim dverima, dok su iznad dveri i prestonih ikona predstave Isceljenje slepog, Neverovanje Tomino, Nedremano oko, Hrist i Samarjanka i Isceljenje raslabljenog. Scene iz ciklusa Velikih praznika našle su se u sledećem redu, a Vaskrsenje je predstavio u središtu. Iznad praznika su medaljoni sa likovima apostola. Na završnom delu ikonostasa Orfelin je naslikao Raspeće oko kojeg su Bogorodica i Jovan Bogoslov. Sve figure koje je predstavio se nalaze u nekom neodređenom prostoru, kao u oblacima. Smatra se da je ikonostas izgrađen 1773. godine. Još jedan važan umetnik školovan u Beču radio je na oslikavanju unutrašnjosti crkve, a on je Teodor Ilić Češljar. On je uradio Tajnu Večeru na severnom i Vaznesenje Hristovo na južnom delu crkve.
U drugoj polovini 20. veka, ova crrkva je više puta restauirana. Bitna konzervacija ikonostasa i zidnog slikarsta izvršena je 1974. godine, a 2003-2004. godine izvršeni su konzervatorsko- restauratorski radovi na slikama naosa i priprate. Godine 1990. hram je konačno uvršten u spomenike kulture od izuzetnog značaja.
Autor: Katarina Lazić
