Manastir Ravanica u čijem kompleksu se nalazi crvka posvećena Hristovom Vaznesenju, udaljen je 12 kilometara od Ćuprije. Knez Lazar podiže ovaj manastir između sedamdesetih i osamdesetih godina 14. veka. U osnivačkoj povelji kneza Lazara iz 1381. godine knez kaže da Ravanicu podiže po ugledu na njegove predhodnike, a da podizanje manastira nije dokazivanje vladarske moći nego dokaz njegovog učestovanja u spasenju gde se dobro dobijeno od Boga vraća ulaganjem u duhovno dobro za spas svih. Ravanica predstavlja značajan i prvi u nizu spomenika moravskog stila.
Vreme nastanka Ravanice
Izgradnja i oslikavanje Vaznesenjske crkve manastira Ravanice datovani su na osnovu ktitorkog portreta koji se nalazi na zapadnom zidu hrama, između glavnog i severnog portala na koji se izlazi iz naosa u pripratu crkve. Za datovanje poslužila su još i dva prepisa osnivačkih povelja koje potiču s kraj 17. i početak 18. veka. U dvema povelja se zaključuje da je izgradnja hrama početa oko 1376/1377. A da je završena do 1381. godine.Na pomenutom ktitorkom portretu knežev stariji sin Stefan, predstavljen je kao dečak od 7-10 godina, na osnovu njegovog uzrasta predpostavlja se da je slika nastala između 1384. i 1387. godine, a da je tada zavšeno živopisanje hrama.
Arhitektura Ravanice
Hram ima trikonhalnu osnovu, koja je nastala iz spajanja osnove razvijenog upisanog krsta sa pet kupola i trolisnih planova po ugledu na hilandarske katolikone. Centralna kupola izdignuta je na desetostranom tamburu, a podupiru je četiri stupca. Dok sporedne kupole počivaju na petostranim tamburima. U oltarskom prostoru crkve nalazi se oltarska apsida i niše protezisa i đakonikona. Postojala je otvorena priprata, na čijim je fragmentma u 18. veku podignuta nova, imala je devet traveja i iz nje se ulazilo u hram na glavni ili severni portal. Stefan Daskal je tada obnovio crkvu i podigao novu pripratu. U kompleksu manastira Ravanica knez Lazar je sagradio pirg i sedam kula, od kojih su danas očuvane samo tri kule. Za vreme njegovog života podignut je i živopisan mali paraklis. Ravanica predstavlja prototip kasnijeg graditeljstva moravičke arhitekture.
Dekoracija Ravanice
Crkva je građena redovima opeke i peščara sa kolorističkim efektom polihromno obrađenih fasada. Postoje tri zone zasadnog platna, koje su odeljene kordonskim vencima. Prislonjene kolonete, povezane lukovima, oblikujući slepe polukružno oblikovane niše, u kojima su polihromni ornamenti. Te kolonete takođe raščlanjavaju sve tri konhe. Dekoracija je oko prozora koji se nalaze u sve tri zone. Među prozorskim otvorima koji se pojavljuju su monofore, bifore, a i trifora. Na zapadnoj fasadi nalazi se rozeta u čijem centru je motiv ruže, ispod nje nalazi se trifora koja je takođe bogata biljnim ornamentima.
Česti su biljni i geometrijski motivi u programu dekorativne plastike. Životinjski motivi se tek ponegde javljaju. Dominira geometrizovani dvočlani preplet koji se pojavljuje u raznim kombinacijama, ponegde i u kombinaciji sa floralnim motivima. Od biljnih motiva najčešće su različite loze, pojedinačni lisnati elementi, ruže, kao i trolisna ili petolisna palmeta.
Slikarstvo
Zbog vidljivih stilskih i tehničkih razlika među zonama fresaka,smatra se da je hram živopisan u tri navrata. Slikarstvo koje je najranije izrađeno nalazi se u centralnom kubetu u kome je predstavljen Isus Pantokrator, kao i u tamburu gde je oslikana Nebeska liturgija i Proroci. Zatim, u drugom navratu, došli su drugi slikari, a jedan od njih je oslikao oltarski prostor, a njegov rad se smatra izuzetnim. Svodove su oslikali scenama velikih praznika, dok su na zidovima scene iz Hristovog života i scene Stradanja. U oltarskom prostoru predstavili su Bogorodicu sa Hristom i anđelima, Pričešće apostola, medaljone sa arhijerejima, kao i scenu Poklonjenja žrtvi. Nakon njih dolaze novi majstori koji rade na donjim zonama crkve. Među predstavama koje su oslikali našle su se predstava Tajna večere. Takođe u pevnicama su oslikali ratnike, dok su kod ikonostasa predstavili Pranje nogu. Iznad mesta gde se kasnije našao grod kneza Lazara oslikali su oslikali su njegovu porodicu. Na fresci jednog od svetih ratnika, nađen je potpis jednog od slikara, njegovo ine glasi Konstantin.
Posle Lazarevog stradanja, njegovo telo doneto je u Ravanicu 1390. godine. Međutim, zbog raznih okolnosti, mošti su bile prenošene na druge destinacije, ali napokon 1988. godine mošti su vraćene u Ravanicu, povodom obeležavanja šesto godina od Kosovske bitke. Poznati su mnogi primeri koji govore o isceljivanju od bolesti, onih koji su spas potražili u molitvi kraj kivota Svetog kneza Lazara u Ravanici.
Ravanica je imala veliki značaj za održavanje srpskog nacionalnog identiteta u vreme vladavine turaka. Najveći broj pesama o Kosovu i njegovim junacima nastao je u Ravanici. Turci su je više puta pljačkali i palili.
Autor: Katarina Lazić
