Taman kada su mislili da se sve stišalo, jedne tamne večeri rakete su letele ka tornju. I srušile ga. Užasan zvuk, dim i prašina ostavili su Avalu bez svog obeležja.
GRANDIOZAN TORANJ
Objekat impozantnih dimenzija i arhitektonske vrednosti od 204, 5 metara odmah po izgradnji postala je prepoznatljiva. Gradnja Avalskog tornja, na osnovu projekta arhitekta Uglješe Bogunovića i Slobodana Janjića, započeta je 1961. godine, a završena je tri godine kasnije. Za posetioce koji su bili nestrpljivi da vide ovaj najviši toranj na Balkanu bilo je otvoreno od 1965. godine. Antenski stub tornja je bio četvorougaoni, visine 68 metara i težine do 68 tona. Ovo je jedina građevina ove namene koja je za presek imala jednakostraničmi trougao kao simbol srpskog tronošca za sedenje.
Predstavljao je iglu na nebu po kojoj su se mnogi vraćali kući, prepoznajući je od Malog Požarevca, Ralje ili Zuca. Bio je napravljen na mestu gde se nekad nalazila srednjevekovna tvrđava i kao takav bio je svrstan među sto najznačajnijih dela građevinstva Srbije.
A ONDA JE SVE NESTALO…
Krstareće rakete su uništile toranj šest dana posle jednog mnogo tragičnijeg događaja – bombardovanje zgrade RTS-a 23. aprila. Oba napada izvedena su u okviru akcije zaustavljanja propagandne mašinerije Slobodana Miloševića, tadašnjeg predsednika FRJ-a i nacionaliste optuženog za etničko čišćenje nesrpskog stanovništva iz oblasti Velike Srbije. Tada je u bombardovanju zgrade ubijeno 16 od 150 radnika koliko ih je te noći radilo.
Između ova dva napada, NATO je slavio pedesetu godišnjicu na samitu i veličao bombardovanje kao simbol strategije oštrih napada na legitimne vojne mete. Do današnjeg dana, napad na javni servis ostaje najkontraverznija odluka doneta protiv Jugoslavije.
U kasnim satima 29. 04. 1999. godine NATO je bombardovao Avalski toranj, visoki elegantni televizijski predajnik koji je po svojoj gradnji postao simbol Beograda. Izazivanje bombardovanja na Avalski toranj pripada mišljenju da je upravo on bio deo srpske ratne vojne mašinerije. U vojnom žargonu, bio je deo mreže C3 (control, command i connect).
Svetlost, zatim bombe i eksplozija. Toranj je stajao uspravno još uvek, a onda ga je pogodio drugi projektil. Tada je iz podnožja krenuo dim. Nekada grandiozan toranj, sada je kao sveća pao celom dužinom. Oko 22.40h, televizije i radio stanice ostale su neme. Na TV ekranima bio je sneg, dok se na većini radio stanica širio samo neprijatan zvuk šuštanja. Nekoliko sati program je bio u prekidu, ali je ubrzo nastavljen iz jedne kućice nedaleko od tornja.
SIMBOL RUŠENJA I PONOVNOG UZDIZANJA
Uklanjanje ostatka srušenog tornja obavljeno je sredinom 2005. godine, a gradnja novog je započeta desetak meseci kasnije. Jedinstvenim referendumom gde se više od milion građana uključilo u akciju, doniran je potreban novac. Tako obnovljen, izgrađen je na istom mestu. Visok nešto više od njegovog prethodnika. Na visini od 120 metara nalazi se restoran, a posetioce do vidikovca koji se nalazi na 124. metru visine prevoze dva lifta.
Avalski toranj je bio i ostao jedan od svedoka agresije koja je odnela približno 14. 000 nedužnih života. Kao feniks, ostaće simbol rušenja i ponovnog uzdizanja iz pepela.
Autor: Isidora Simić
