Nastanak aparthejda
Holandske trupe su se u 17. veku iskrcale na Rt. Dobre nade gde su osnovali koloniju odakle su ih kasnije usled sukoba oterali Britanci. Međutim, Holanđani se nisu predali, nisu napustili zemlju, samo su prešli na sever i tu osnovali Burske odnosno Holandske zemlje. Postojanje spisa koje datira iz ovog perioda govori o bizarnim delima koje je holandska vojska učinila crnačkom stanovništvu.
Šta je aparthejd?
Aparthejd označava socijalni sistem koji je sprovodila bogata manjina bele rase u Južnoafričkoj Republici u 20 veku.
Izbori koji su se odigrali 1948. godine u kojima je pobedila Burska Nacionalistička stranka, uvela je sistem rasne segradacije kao sastavni deo službene politike Južnoafričke Republike. Stanovništvo je bilo podeljeno na belu i crnu rasu, Indijce, posebnu vrstu „obojenih“ mulata.
U ovoj podeli samo su belci imali puna politička prava u državi. Život crnačkog stanovništva
Prema popisima, skoro svaki „obojeni“ stanovnik bio je uhapšen, saslušavan i mučen barem jednom godišnje. Svaki drugi crnac bio je nepismen, i živeo je u
potpunoj oskudici i siromaštvu zbog nezaposlenosti ili jako niske zarade koja nije bila dovoljna da ispuni osnovne uslove zan život i obezbedi egyistenciju porodice. Njihova deca često su bila žrtve nasilja, i masovno su stradala pre navršene 10te godine života. Belci jesu bili manjina, ali bogatstvo i novac se tada kao i sada tretirao kao pokretačem moći.
Rasizam je ideologija koja odvaja i deli ljude prema boji kože. Umanjuje vrednost ljudskog života i njegov značaj, lična prava i slobodu.
Šta se dešava kada se zakonom legalizuje rasizam i sprovodi legitimno u državi?
Posle nekog vremena, izazove veliki bes i nezadovoljstvo crnačkog stanovništva. Podignu se pobune, protesti, zahteva se oslobođenje i pad režima, teži se ka slobodi. Upravo to se i dogodilo. U pravo vreme ostatak sveta se nije slagao sa režimom vlasti u Južnoj Africi, Republika je imala brojne nesuglasice sa Ujedinjenim Nacijama koja je stavila embargo na oružje, i uvela ekonomske sankcije prema ovoj državi. Unutrašnji otpor je prestao da tinja, rasplamsao se i 1994. godine uspeo da se oslobodi etikete manje vredne zajednice ljudi. Aparthejd je izostavljen iz Ustava sa dolaskom Nelsona Mandele na vlast. Nažalost, hiljade ljudi je umrlo boreći se za svoj narod, a oni koji nisu ubijeni bivali su zatvoreni. Mandela je 1993. godine dobio Nobelovo nagradu za mir zbog uspešnog savladavanja i pada režima aparthejda.
„Sitni i grand aparthejd“
Odvajanje javnih objekata i društvenih događaja sa jedne strane i diktature naseljavanja i zaposlenja u zavisnosti odm rase sa druge strane. 1. Zakon o zabrani mešovitih brakova 1949. godine je prvi zakon aparthejda donet kako bi iskazao jasnu razlikui diskriminaciju među stanovništvom, propratili su ga i Zakon o nemoralu i Zakon o registraciji stanovništva iz 1950. godine koji su bili još gori, podelili su celokupno stanovništvo na 4 podgrupe. Grupacija prema boji kože, izgledu, ekonomiji i kulturi određivala je gde će ko stanovati, raditi i koje će privilegije imati.
Crnačko stanovništvo preseljeno je prinudnim putem u odvojene kvartove koje su kasnije nazvali plemenskim domovima-bantustani. 4 od 10 ovih zajednica su se kasnije odvojile i postale nezavisne države. Preseljena lica gube pravo državljansta Južne Afrike pošto su prešli u bantustane.
- godine u zatočeništvu je bilo preko 250. 000 ljudi.
Samo 7 od 209 skuštinskih zastupnika predstavljalo je crnačko stanovništvo, a od ukupne površine zemlje samo 10% pripadalo je crncima. Pridošlice su dobijale propusnice od belaca za ulazak u grad, kretanje danju i noću, propusnicu za posao. Naravno, radili su oskudne i nisko plaćene poslove poput čišćenja, služenja, rada u fabrikama prekovremeno po sniženoj satnici. 1953. godine zatvoreno je skoro milion stanovnika zbog nepoštovanja propusnica a 860. 000 je osuđeno.
Stanje danas
Vlast je teško promeniti. Dolazak jednog čoveka i zamena drugog nikada neće biti dovoljno. Sistem se mora menjati u celosti. Tako ovde imamo slučaj koji surovo pogađa Ameriku. Planetarni fenomen #Život crnaca vredi nastao je usled velikog broja smrtnosti crnačkog stanovništva na ulicama SAD-a, a poražavajuća činjenica jeste da su neki od izvršilaca ovih zločina zapravo policijski oficiri koji trebaju da štite živote ljudi umesto što ih uzimaju. Iživljavanje, neljudski uslovi za život, vandalizam i ubijanje crnaca postaje svakodnevnica. Osnov doktrine ovog pokreta uspostavila je Ela Bejker, feministička liderka borbe za građanska prava. Zahvaljujući društvenim mrežama, i globalnoj povezanosti, portalima, novinama, svest o stradanju nekolicine ljudi crne rase pogodila je svet.
Ljudski život je neprikosnoven. I on vredi. Boja kože, bilo da je crna, bela, žuta, svetla ili tamna nije izgovor za omalovažavanje, kritiku ili podčinjavanje. Borbe za parče zemlje, za oslobođenje od dužničkog ropstva, kolonijalizacija, feudalni režim, apsolutistički režim, etički i verski ratovi, političke diktature, aparthejd su razdoblja koja su ispisana ne baš tako lepim slovima u istoriji. Ali nadam se da dolaze bolja vremena koja će otvoriti vrata mogućnosti, zajedništva, mira i slobode.
Autor: Sanja Petkov
