Za vreme njegove vladavine je pravoslavlje postalo državna vera
Stefan Nemanja rođen je između 1109. i 1113. godine u Ribnici na Morači, današnjoj Podgorici. Bio je četvrti i najmlađi sin srpskog vlastelina Zavide koji je rodbinskim vezama povezana sa dinastijama Vukanović i Vojislavljević koje su vladale Raškom i Dukljom. Odatle pretpostavke da je Stefan Nemanja bio u lošim odnosima sa rođacima radi prevlasti u Raškoj.
Bio je oženjen plemkinjom Anom sa kojom je podigao šestoro dece, tri sina i tri kćerke.
Stefan Nemanja je rodonačelnik dinastije Nemanjića koja je našim prostorima vladala u periodu od 1166. do 1371. godine. Njegovi naslednici vladari su uz svoje ime nosili i vladarsko ime Stefan, odnosno „onaj koji je krunisan“. Loza Nemanjića poznata je kao „sveta loza“ zbog svojih vladara koji su kanonizovani. Crkva prikazuje Stefana Nemanju kao osnivača Srbije.
Stefan Nemanja na vlast dolazi oko 1166. godine tako što je zbacio svog brata Tihomira. Vizantija je pomogla Tihomiru, Miroslavu i Stracimiru kako bi se sukobili sa bratom što je izazvalo bitku kod Pantina 1168. godine. Tom su bitkom poraženi „neprijatelji“ Stefana Nemanje ali je svojoj preživeloj braći dao vlast u Zahumlju i oko Zapadne Morave. Iako je godinama bio protiv Vizantije, ipak se Nemanja morao predati vizantijskom caru i priznati ga za suverena. Vremenom je vizantijska vlast slabila te je Stefan Nemanja uspeo proširiti svoj uticaj i oblasti (Kosovo, Zahumlje, Zeta, Travunije, oblasti oko Neretve). Godine 1190. se povlači i postaje vizantijski vazal.
Posle careve smrti, 1180. godina, uticaj Vizantije je značajno oslabio, a Stefan Nemanja se posvetio širenju svojih oblasti. Usledili su napadi na brojne vizantijske teritorije i župan Raške učvrstio je svoju vlast na području Kosova, Zete, Travunije, Zahumlja i Neretvljanske oblasti. Osvajanja su okončana porazom na Moravi 1190. godine, nakon čega je Stefan Nemanja i zvanično postao vizantijski vazal. Nekoliko godina kasnije je sinovima podelio oblasti a sa suprugom se zamonašio u crkvi Svetog Petra i Pavla u Rasu. Potom je neko vreme proveo u manastiru Studenica a onda i na Hilandaru koji će i obnoviti. Uz to je podigao značajan broj crkava i manastira.
Stefan Nemanja preminuo je u Hilandaru trećeg februara 1199. ili 1200. godine kada je već dočekao starost. Naredne godine je kanonizovan i danas dan ga slavimo kao Svetog Simeona Mirotočivog jer je iz njegovih moštiju izlazilo miro. Danas se mošti nalaze u Studenici.
Od skora centar Beograda, preciznije Savski trg, krasi spomenik velikom županu Stefanu Nemanji koji stoji na napuklom vizantijskom šlemu. Izgled, visina i veličina spomenika izaziva pažnju mnogih ali i najrazličitije reakcije.
Autor: Ana Damnjanović
