Jelisaveta Kotromanić rođena je 1340. godine, od oca Stefana II Kotromanića i majke Jelisavete Pjast. Otac je bio bosanski ban, a majka poljska princeza.
Bosanski ban Stefan II je odbio cara Dušana u nameri da svog sina, Uroša, oženi Jelisavetom. Taj brak značio bi vraćanje Zahumlja u vidu miraza, koje je bosanski ban Stefan II osvojio u vreme vladavine Stefana Dečanskog. Brak je sklopila sa ugarskim i poljskim kraljem Lajošom I Anžujskim te je i sama bila kraljica Ugarske i Poljske. Venčani su 20. juna 1353. godine iako će se kasnije ustanoviti da su supružnici u krvnom srodstvu u četvrtom kolenu. Rimski papa, čije je odobrenje bilo neophodno, izdao je potvrdu za priznavanje braka. Kraljica Jelisaveta nije bila krunisana kako su to običaji nalagali u Poljskoj i Ugarskoj, već je sve vreme bila u senci svoje svekrve. Nakon sedamnaest godina braka, dobili su tri ćerke za redom, da bi jedna preminula u osmoj godini života. Iako su imali dve ćerke, to je ipak značilo da nema muškog naslednika loze Kotromanić. Ipak, Lajoš I je učinio sve da svoje naslednice osigura kraljevskom pozicijom.
Nakon smtri oca, Lajoša, Marija postaje kraljice 1382. godine. Zbog nedovoljno godina, u njeno ime vladaće njena majka, Jelisaveta, sve do njene udaje. U trenutku raskola između Poljske i Ugarske, Jelisaveta Kotromanić je svoju mlađu kćerku, Jadvigu, udala za poljskog monarha koga će kasnije usvojiti kako bi mogao naslediti prava na presto u Poljskoj, u slučaju ženine smtri.
Starija ćerka Jelisavete Kotromanić, Marija, bila je udata za Žigmunda Luksemburškog od 1385. godine iako su prethodno postajale brojne prepreke da se brak sklopi.
Naredne godine, u odsustvu Žigmunda, Marija je zbačena sa prestola a njeno mesto zauzeo je napuljski kralj Karl III. Za manje od dva meseca nakon njegovog krunisanja, Jelisaveta je naručila ubistvo kralja Karla III. Potom su majka i kćerka otišle u Hrvatsku, gde su bile otete u korist osvete za smrt Karla III. Odvedene su u Novigrad, blizu Zadra. Jelisaveta Kotromanić napravila je plan kako bi sa svojom ćerkom pobegla, ali je taj plan otkriven. Udovica Karla III, Margarita, zahtevala je da se majka zadavi pred očima ćerke. To se i desilo 16. januara 1387. godine. Tajno je sahranjena u crkvi svetog Krševana, ali je tri godine kasnije njeno telo preneseno u Stolni Beograd.
Njene kćerke nisu imale decu pa je Jelisavetina loza ugašena nakon smrti njenih kćerki. Od vremena Jelisavetine vladavine pa sve do Marije Terezije, nijedna žena nije bila vladar.
Nakon njene vladavine žene na vlasti neće biti do polovine osamnaestog veka. Boreći se za slobodu iz zatočeništva na Jadranu, kraljica je zadavljena pred očima svoje kćerke
Autor: Ana Damnjanović
