Račak je selo koje se nalazi pola kilometra južno Štimlja, pre raseljavanja koja su se dešavala od 1998-1999. godine selo je imalo oko 2000 stanovnika. U januaru 1999. godine ostalo je samo oko 350 stanovnika nakon racije srpskih snaga tokom koje su kuće i radnje opljačkane i zapaljene.
U Račku je 15. januara 1999. godine ubijeno 45 meštana koji su bili bili pripadnici terorističke organizacije, među njima je bila 18-godišnja devojka, 12-godišnje dete i 99-godišnji starac.
Račak je izazvao bitan preokret u odnosu međunarodne zajednice prema ratu na Kosovu i Metohiji i doveo je do NATO intervencije iste godine.
Smatra se da je povod masakru zaseda Oslobodilačke vojske Kosova u kojoj su par dana ranije ubijena 3 srpska policajca.
Policija je 14. januara opkolila selo Račak sumljajući da se tamo kriju ubice policajaca, sutradan misija OEBS-a je izveštavala o pogoršanju situacije. Rukovodilac napada bio je Goran Radosavljević Guri koji tvrdi da su u Račku nalazilo oko 140 pripadnika Oslobodilačke vojske Kosova protiv kojih se borilo 35 srpskih policajaca.
Danica Marinković je sudija koja je obavila uviđaj u Račku i tvrdi da nije bilo masakra i da poginuli nisu nedužni albansi civili, već pripradnici OVK, o čemu postoji obiman dokazni materijal sa fotografijama. Svoja svedočenja o Račku iznela je u knjizi ,,Sudija u ratu i miru-svedočim“.
William Walker koji je bio šef Posmatračke misije OEBS-a na Kosovu izjavio je da Račak nije laž i da se masakr nad albanskim civilima ne može poricati, on je kao tadašnji ambasador OEBS-a na Kosovu preneo informaciju o ubistvu 45 albanskih civila u Račku, što je bio jedan od povoda da NATO snage koje su predvođene SAD-om započnu bombardovanje tadašnje Savezne Republike Jugoslavije.
Slučaj Račak se pred Međunarodnim krivičnim sudom za bivšu Jugoslaviju našao među optužbama za ratne zločine. Zamenik šefa Verifikacione misije na Kosovu britanski general John Drewienkiewicz rekao je da je upotrebljavano teško oružje koje su imale samo srpske snage i da je policija pucala na sve što se miče, ostavlja mogućnost da je OVK bila u selu na početku sukoba ali da je, nakon što je policija ušla u selo i pucala, brzo povukla.
Svedoci odbrane, zapovednici vojske i policije navode da nije bilo korišćenja teškog naoružanja i pucanja u civile, da su teroristi pucali iz teškog naoružanja u policiju koja je zatim uzvratila i likvidirala 40 terorista.
18. juna 2001. godine policajac Zoran Stojanović je od strane suda u Prištini uz podršku sudija Ujedinjenih Nacija osuđen na minimalnu kaznu od 15 godina zatvora zbog učešća u ubistvu 45 osoba u selu Račak.
11. jula 2006. godine Pretresno veće je da dokaz u vezi sa slučajima u Račku, Padalištu i zatvoru u Dubravi ne treba izvoditi da bi se pospešila ekspeditivnost postupka, veće je ukazalo da ubistva u tim mestima nisu povezana sa deportacijama i prisilnim premeštanjem stanovništva i ne potpadaju pod prirodu tužiočevog slučaja.
Autor: Aleksandra Stanimirović
