Ante Pavelić (1889. – 1959.) bio je hrvatski doktor prava, političar i fašistički vođa. U vreme Kraljevine Jugoslavije bio je poslanik hrvatske Stranke prava u Skupštini u Beogradu. Osnivanjem Hrvatskog bloka, otvoreno počinje da se zalaže za nezavisnost Hrvatske. Pozivao je Hrvate na ustanak protiv Jugoslavije, u cilju stvaranja nezavisne Hrvatske pod italijanskim protektoratom. Kada je kralj Aleksandar I Karađorđević uveo Šestojanuarsku diktaturu, zabranivši sve političke stranke, Ante Pavelić odlazi u inostranstvo, gde sa Unutrašnjom makedonskom revolucionarnom organizacijom planira uništenje Jugoslavije. U kontaktima sa drugima koji nisu bili zadovoljni stanjem u Jugoslaviji, po uzoru na makedonski VMRO započinje stvaranje slične hrvatske organizacije. Ta organizacija zvala se UHRO (Ustaša – hrvatska revolucionarna organizacija) i cilj joj je bio stvaranje nezavisne i samostalne hrvatske države izvan Kraljevine Jugoslavije. Vlada u Beogradu znala je za Pavelićeve pokrete, zbog čega ga jugoslovenske vlasti osuđuju na smrt.
Nakon toga, Pavelić beži u Italiju, jer je Italija tada imala ambicije da što više oslabi Jugoslaviju, te je zbog toga pružila zaštitu teroristima. Utočište ustašama pružali su i Mađari koji su takođe želeli slabiju Jugoslaviju. Nakon neuspešnog velebitskog ustanka 1932., najveći uspeh ustaša bio je atentat na kralja Aleksandra. Sve države Evrope bile su zgrožene atentatom, a pripadnici VMRO i UHRO bili su proganjani. Pavelić je pritvoren, ali nije izručen Jugoslaviji.
Nakon napada na Jugoslaviju 1941., Hitler je želeo da formira savezničku Hrvatsku. Za vođu te države Musolini predlaže Pavelića. Tako je vladao pod uticajem nemačkih i italijanskih zaštitnika, koji su materijalno iskorišćavali zemlju. Pavelić je vladao kao diktator, zabranio je sve stranke osim ustaške, po uzoru na Nemačku uvodi rasne zakone, otvoreni su radni i koncentracioni logori za političke neistomišljenike. Pored progona Jevreja, Roma i neistomišljenika, ustaška organizacija vršila je progon i nasilno pokrštavanje Srba. Na području NDH delovalo je nekoliko logora smrti, od kojih su najpoznatiji Stara Gradiška i Jasenovac (preko 80 000 ubijenih ljudi). U njima su ručno klani muškarci, žene i deca, kao i Hrvati antifašisti.
Nakon Hitlerovog samoubistva Ante Pavelić ostaje nacistički saveznik, ali 1945. kukavički napušta Zagreb i beži u inostranstvo. Ostatak života provodi u bekstvu, sve do atentata 1957., kada umire.
Autor: Kristina Bondžulić
