Mnogi ga nazivaju Gibraltarom na Dunavu, zbog svoje stamenitosti i monumentalnosti, biser Novog Sada, dragulj istorije – Petrovaradinska tvrđava. Danas ona još uvek stoji ponosno i u punom sjaju, na obali reke, iako poslednja arheološka istraživanja ukazuju da je istorija ovog lokaliteta duga više od 200 hiljada godina. Postoje brojne legende o nastanku njenog imena a jedna od njih je u značenju pojedinačnih reči: “Petra” na latinskom znači stena, „var“ je na mađarskom grad, a „din“ na turskom vera, iz čega je izvedeno Petrovaradin, „grad na steni čvrst kao vera“. Svi narodi koji su prohujali ovim predelima ostavili su svoj trag i imali udeo u njenoj izgradnji. Preživela je smene mnogih država, ispraćivala one koji su odlazili i dočekivala one narode koji su dolazili. Pak svakom je bila verni branilac i najveća zaštita od svih napada. Današnje oblike prvi put zadobija nakon što su je Austrijanci posle 160 godina, oteli od Turskog vlasništva. Ovo, do sada najočuvanije uređenje, građeno je čak 88 godina za vreme mnogih slavnih austrijskih vladara. Baš u tome je i njena posebnost, svaki segment koji je sa velikom pažnjom osmišljen, strmi bedemi, duboki šančevi i kanali sa pokretnim mostovima i kontrolnim kapijama, kontruisani u cilju što dugovečnijeg zdanja i što bolje odbrane. Na planovima radila su najuglednija imena vojne arhitekture austrijske carevine sve do završetka radova 1760. godine. Ona postaje najsavremenije naoružana tvrđava cele Monarhije, koju su činile i one koje se vide, ali još važnije, i one gradnje koje se ne vide poput kasarne, barutnih magacina, topovskih skloništa i drugih tajnih prolaza kao i minskog sistema podzemnih hodnika. Kapije ove tvrđave, imena su dobijale po mestima do kojih su vodile ili po vladarima. Zbog svog teritorijalnog položaja tokom istorije većinu vremena nije pripadala sklopu države Srbije, već uvek onima koji su vladali da teritoriji Vojvodine. Za vreme ratova služla je kao zatvor i logor takođe kao bolnica ali prvenstveno, kao jedno od najznačajnijih saobraćajnih čvorišta. Nakon Prvog svetskog rata oslobođena je 1918. i bila u sklopu Kraljevine SHS, zatim je nakon Drugog svetskog rata oslobođena 23. oktobra 1944. godine.
Sredinom 20.veka tvrđava je demilitarizovana i proglšena istorijskim spomenikom, a neke od kapija porušene. Danas se tamo nalaze mnoga zdanja poput Muzeja, galerija, ateljea, Akademije umetnosti, Arhiva i mnogih drugih, a Beogradska kapija još uvek postoji kao svojevrsna atrakcija. Ono po čemu je svi poznajemo ipak je sat-kula Bastiona Svetog Luja, poklon habzburške carice Marije Terezije. Specifičnost ovog sata je da mala kazaljka pokazuje minute, a velika sate, zvog toga što je njegova uloga bila da mornarima pokazuje vreme. Zbog svoje nesvakidašnje konstrukcije dobio je nadimak “pijani sat”. Ipak ono po čemu je ovo velelepno zdanje danas najviše poznato širom sveta jeste upravo zbog održavanja Exit festivala na ovom stenovitom području punom skrivenih tajni.
Autor: Tijana Jovanović
