Jedan od najpoznatijih zatvora na svetu je Alkatraz, okružen hladnim i nemirnim vodama Pacifika, koji je postojao oko 30 godina a ukinuti 1963. godine. Površina ostrvo na kom se nalazio zatvor je 90.000 kvadratnih metara za ovaj zatvor se smatralo da je uklet jer se tu nalazilo indijansko groblje, nakon izlaska iz zatvora mnogi zatvorenici su poludeli i tvrdili da su viđali čudne stvari.
Tamo su uglavnom bili premešteni zatvorenici iz drugih zatvora, svaki zatvorenik je imao svoju ćeliju i minimalne privilegije za prijem hrane, vode, medicinske i stomatološke nege. Bilo im je zabranjeno da imaju kakve predmete, zatvorenici su imali monotonski ciklus zatvorske rutine koji je bio neumoljiv i nije se menjao dugi niz godina. Postojala je politika ćutanja koja je bila jedna od najnepodnošljivih kazni od kojih se smatra da je nekoliko zatvorenika poludeo, sto je i dovelo da se ova kazna ukine, to je jedna od retkih promena koja je izvrsena u Alkatrazu.
Bilo je gotovo nemoguće napustiti Alcatraz jer je postojala potpuna izolacija kriminalaca iz društva zbog same činjenice da se on nalazio na ostrvu koje ne pristupačno.
Po ugledu na ozoglašeni kalifornijski zatvor podignut je De -iks Floren poznat i kao Supermaks, koji se nalazi na obodu stenovitih planina nasred polusušne pustinjske visoravni južnog Kolorada. Otvoren je 1994. godine i iz ovog zatvora nije pobegao nijedan zatvorenik.
U državama SAD postoji veliko šarenilo u određivanju definicije Supermax zavoda, koriste se izrazi kao što su „specijalne kontrolne jedinice“ zatim „jedinice sa intenzivnim ili specijalnim menadžmentom“ međutim Supermaks skraćenica je od super maksimum obezbeđenja.
Smatra se da je to pojedinačno ćelijsko samizolovanje zatvorenika, da su njihove zajedničke aktivnosti zabranjene, postoji onemogućavanje svake komunikacije među zatvorenika, zabranjene posete, kao telefonski kontakti koji su krajnje ograničeni
U ovim ustanovama su smeštena lica za koja zavodske vlasti vide kao najopasnije i najproblematičnije.
U ovim ustanovama primenjuje se neka vrsta progresije, postoji takozvani sistem nivoa ili stepenica što znači da svi zatvorenici nisu u istom režimu izdržavanja kazne.
Međutim to služi i kao jedna vrsta motivacije da se dobrim vladanjem pređe u grupu sa povoljnijim uslovima smeštaja.
Ćelije su dimenzije 21,4 do 24,4 metra kvadratna, u prostorijama se najčešće nalazi samo krevet bez ivica, toalet, lavabo i stolica postoji ograničen broj stvari koji se može držati u ćeliji.
Nema zajedničkog boravka niti grupnih aktivnosti oni mogu da sami vežbaju u ćeliji ili u posebnom zatvorenom prostoru bez sprava sat vremena dnevno.
Supermax ustanove ujedno služe kako bi se izvršila dugotrajna izolacija u kojoj se upućuju pritvorenici i na taj način se sprečavaju da ponove delo ili da se onemoguće da utiču na svedoke, a postoje slučajevi da zbog neizdrživih uslova pritvorenike primorava da priznaju delo kojim se stavlja na teret.
U početku ova ustanova se koristila za zatvorenike koji su bili najgori i koji su imali loše ponašanje prema osoblju ustanove ili prema ostalim zatvorenicima ili prema bilo kom licu sa kojim dođu u dodir a onda se ova ćelijska izolacija proširila i na ogroman broj lica od kojih najveći deo ne spada u ove kategorije.
Daniel Mears navodi rezultate istraživanja koji pokazuju da je i te kako povećana sigurnost i red u ustanovi, a ujedno i onemogućeno je delovanje nasilnih zatvorenika i remetilaca njenog funkcionisanja, smanjenje rizika od pobuna i uticaja zavodskih gangova za oko 80% a bekstvo je onemogućena za oko 72%.
Ove Supermaks ustanove su omiljene u zavodskom sistemu jer omogućavaju da se različite generacije ljudi mogu zaposliti, jer u tim situacijama imaju osećaj potpune kontrole i neprekidnog nadzor nad licima lišenim slobode, sve aktivnosti su vidljive osoblju neposredno na monitoru i u svakom trenutku mora biti vidljiv neki deo kože zatvorenika a noću ako spavaju pokriveni i sasvim umotani u pokrivač obavezno ih probude i zahtevaju da se povinuju naredbi.
Ove vrste zavoda prvo su nastali u Americi a zatim su u mnogim delovima sveta prihvaćene kao uzor koji treba slediti.
U Srbiji je 2009. godine ugledanjem na strana iskustva bez neke posebne pripreme uveden novi način izdržavanja ove kazne. Ova kazna je predviđena za posebna teška krivična dela koja su nabrojano u zakonu, tu odluku o primeni ovog režima izvršenja kazne, koja se odnosi samo na punoletne muškarce donosi sud a sprovodi se u novoj Supermaks ustanovi koja smešteno unutar kazneno popravnog doma u Požarevcu.
Autor: Aleksandra Stanimirović
