Kontroverzan i ingeniozan, koliko subjektivan i spreman da govori o tabu temama iz nacionalne istorije i ličnih neizmirenja, Emir Kusturica ostaje ime koje je obeležilo generaciju, film i svet.
Emir Kusturica rođen u Sarajevu 24 novembra 1954. je srpski reditelj, autor, muzičar i producent.
Kao tinejdžer koji je imao stremljenja ka marginama društva, roditelji ga u želji za promenom šalju sa 18 godina iz Sarajeva. Dete koje je stalno provodilo vreme u obližnjem bioskopu „Sarajevo” roditelji šalju u Prag da uči zanat filma. Emir je u Pragu pohađao prestižnu FAMU akademiju na kojoj su diplomirali Miloš Forman, Jirži Mencl i Goran Paskaljević.
„U to vreme ja sam bio kao još neposejano tlo. Bio sam veoma radoznao, ali mi se akademija nije sviđala, nisam imao pravu povezanost sa filmom. Sa te tačke gledišta, moja karijera na filmu je slučajnost. Ali u stvari, Hajrudin Krvavać, prijatelj moga oca je režirao institucionalne filmove i jednom me je odveo na set. Bio sam potpuno zaveden širokim znanjem i iskustvom koje film može da nam pruži. Kada sam se vratio u Sarajevo, nakon diplomiranja na dobroj akademiji, shvatio sam koliko moja religija, moja sećanja iz detinjstva i moja lična iskustva čine dovoljno bogat materijal da se od njih prave priče. Tada sam po prvi put shvatio šta je to zapravo film.”
-Emir Kusturica
Nakon studentskog filma poput Gernika (1978) u kojom se već isticao njegov stil, Emir snima njegov prvi dugometražni film „Sećaš li se Dolly Bell?”(1981). To je ujedno i prvi jugoslovenski film koji je snimljen na bosanskom dijalektu, a ne na nacionalnom srpsko-hrvatskom jeziku. Nakon toga Kusturica zajedno sa svojim scenaristom, Abdulah Sidranom, planira triologiju o Sarajevu. Drugi film iz nikad dovršene triologije, „Otac na službenom putu”(1985), mu donosi iznenadnu Zlatnu palmu koja ga vodi na drugačiji put.
Neko vreme Kusturica spušta kameru i svira bas gitaru u pank-rok bendu u Sarajevu: „Zabranjeno pušenje” zajedno sa frontmenom Dr. Nele Karajilićem.
Zlatna palma mu otvara razna vrata, i velike budžete. Nakon razmišljanja o raznim temama, Emir snima „Dom za vešanje”(1988) nakon čitanja članka o Romima i provođenja par meseci u jednom od najvećih romskih naselja u Evropi u predgrađu Skoplja. Pred kraj snimanja Kusturicu zove češki režiser Miloš Forman i predlaže mu profesuru na fakultetu Kolumija u Njujorku.
Kusturica snima svoj sledeći film „Arizona Dream”(1993) nakon što mu student sa Kolumbija univerziteta daje scenario o „američkom snu”. U međuvremenu kreću ratovi na Balkanu i Kusturica nema više priliku da radi u rodnom gradu. Snimanje filma „Arizona Dream” ne ide glatko i film poprima mračniji ton.
Murat, otac Emira Kusturice umire ubrzo nakon okupacije Sarajeva. Ostatak porodice pronalazi azil u Crnoj Gori. Kusturica se vraća u želji da ispriča svetu priču o svom rodnom kraju i započinje svoj najveći projekat: „Podzemlje”. Bazirano na scenariju Dušana Kovačevića, poznatog srpskog pozorišnog sutora, priča priču o poslednjih 50 godina Jugoslavije (sada Srbije), od Drugog svetskog rada do današnjice. Film je izuzetno bogat i u baroknom stilu, ali je i ambivalentan u tretiranju istorije. I iako je zabeleženo da reditelj nije osetio da je javnost potpuno prihvatila i protumačila film kako bi to autor želeo, Emir Kusturica dobija drugu Zlatnu Palmu na filmskom festivalu u Kanu.
Ubrzo Kusturica stvara filmove optimističnijeg tona „Crna mačka, beli mačor”(1998) i „Super 8 stories” (2001) i ponovo se udružuje sa bendom Zabranjeno pušenje, ali pod novim engleskim imenom „No Smoking Orchestra” u kome komponuje, svira i sa kojim ide na ture.
Snimajući novi film „Život je čudo”(2004) Emir se zaljubljuje u predeo Mokre Gore, i po završetku snimanja otvara etno-selo Kustendorf, želeći da tu otvori školu filma, kako i da probudi turizam. Sledeće godine u maju 2005, Emir Kusturica je izabran kao predsednik žirija na Kanskom festivalu. Nakon toga se vraća na Mokru Goru i snima i sledeći film „Zavet”(2007). Iste godine dobija orden Legije časti od Francuskog Ministra kulture.
Kusturica nastavlja sa internacionalnim projektima „Pričanje sa Bogom”(2014) i „Na mlečnom putu”(2016), kao i dokumentarcima „Maradona by Kusturica”(2008) i „El Pepe: Veličanstveni život”(2018).
Svakako jedan od njegovih najboljih filmova Podzemlje (1995) snimljen u Beogradu u toku ratova na Balkanu, predstavlja obaveznu filmsku literaturu za pogledati.
Autor: Katarina Vještica
