Posle smrti Selima I, na presto Osmanskog carstva dolazi Sulejman I Veličanstveni, kao deseti sultan po redu. Kada je kao 26-ogodišnji mladić stupio na presto, njegovi savremenici opisali su ga kao „nežno jagnje“, međutim, Sulejman ne samo da je uspeo da sačuva veliko carstvo koje je nasledio od oca, nego je svojom uspešnom vladavinom i širenjem teritorija Osmanskog carstva, postao najznačajniji osmanski vladar!
Sulejman I Veličanstveni iliti Kanuni – Zakonodavac, rođen je 6. novembra 1494. godine u Trapeznutu, na obali Crnog mora, gde je u tom trenutku njegov otac bio namesnik. Sa sedam godina započinje svoje školovanje u Istanbulu gde je stekao temeljno obrazovanje u raznim oblastima nauke, književnosti i istorije. Govorio je čak 4 jezika: arapski, persijski, srpski i čagataj (starija forma turskog jezika). Već sa sedamnaest godina postavljen je za namesnika grada Kafe, a potom Sarukana i jedan kraći period bio je na mestu upravnika Jedrena.
U trenutku smrti njegovog oca, Selima I, Sulejman je bio jedini muški naslednik. Iako ne možemo da govorimo sa sigurnošću, postoji verovanje da je Selim I za života obezbedio sebi kao i svom odabranom nasledniku siguran presto, tako što je prvo zbacio svog oca (Bajazita II) sa vlasti, a onda naredio da se ubije i on i sva njegova braća i njihova deca, i svi sopstveni sinovi, osim Sulejmana.
Vest o smrti oca Selima I, zatiče ga kao namesnika u Sarukani (današnjoj Manisi). Preuzimajući presto, Sulejman se odmah pokazao mudrim i promišljenim iako su se pobunjenici i vojni zapovednici njegovog oca ponadali da će moći da manipulišu mladim i neiskusnim naslednikom.
Za 46 godina vladavine, Sulejman I Veličanstveni uspeo je da nadmaši svog oca i postane najznačajniji osmanski vladar. Učestvovao je u 10 vojnih pohoda u Evropi i 3 u Aziji! Jedan od njegovih glavnih ciljeva bio je zauzimanje hrišćanskih uporista i on već 1521. godine osvaja Beograd. Opsadom Rodosa naredne 1522. godine, osigurao je pomorski put do Egipta i potpunu kontrolu nad Istočnim Sredozemljem (Venecijom i Đenovom).
1523. godine sultan je dozvolio Piri Mehmed-paši da se povuče sa položaja velikog vezira i na njegovo mesto dovodi svog druga iz detinjstva Ibrahima-pašu (grka iz Epira), koje će kasnije i oženiti njegovu sestru, sultaniju Hatidže.
Veliki pohod u Evropi Osmanlije su započele 1526. godine i to kako kopnenim, tako i rečnim putem – Dunavom. Prelaskom reke Drave došlo je do bitke kod Mohača sa ugarskom vojskom, na čijem čelu je bio Lajoš II. Kralj je poginuo a ugarske trupe su pretrpele poraz. Već 27. septembra 1529. godine Sulejman stiže do Beča sa 120 000 vojnika. Sudbina hrišćanskog sveta zavisila je od opsade ovog grada, međutim, na sreću mnogih, 16. oktobra iste godine, sultan se povlači i vraća se u Istanbul. U daljoj istoriji Osmanskog carstva biće još dva pokušaja osvajanja Beča, međutima oba će biti takođe neuspešna.
Obnovljeni sukobi i pobune u Ugarskoj (1541.) doveli su do toga da je sultan odlučio i tamo da uspostavi totalnu vlast, sto je zahvatilo i Austriju koja je morala da plaća danak Osmanlijama.
Sulejman je ratovao i na istoku. Poslednjim pohodom na Persiju 1554. godine učvršćena je osmanska vlast u donjoj Mesopotamiji. Dok je u zapadnom delu Mediterana, Sultan uspeo da učvrsti vlast u Libiji, Tunisu i Alžiru.
1566. godine Sulejman se upućuje na poslednji vojni pohod sa željom da zauzme Siget (na putu do Beča). Međutim, tu želju nije uspeo da ostvari, preduhitrila ga je smrt 6. septembra iste godine, uoči velike bitke kod Sigeta, gde su na kraju osmanske trupe pobedile i osvojile tvrđavu.
Pored mnogih žena koje su prošle kroz sultanov život, samo jedna je ostavila ogroman trag i izdvojila se u odnosu na ostale. Prelepa, crvenokosa Rokselana iliti Hurem, ruskinja sa prostora današnje Ukrajine, bila je Sulejmanova druga zakonita žena. Podarila mu je šestoro dece. Postoje različiti stavovi po pitanju njenog uticaja na Sulejmana. Mnogi njegovi savremenici su trvrdili da je ona svojim neverovatnim karakterom i promišljenošću uspela da očara sultana do te mere da je mogla da utične na mnoge njegove odluke. Jedna od takvih odluka bila je kada je naredio pogubljenje njegovog prvorođenog sina Mustafe (kojeg mu je podarila prva žena Mahidevran) i njegovog 11-ogodišnjeg sina, sopstvenog unuka, zbog zavere koju je skovala Hurem da bi obezbedila svojim sinovima presto. Bilo kako bilo, Sulejman je do kraja svog života ostao veran svojoj supruzi. Iako ju je nadživeo 8 godina, posle njene smrti u njegovom životu se više nikad nije pojavila nijedna žena i njih dvoje su po njegovoj želji zajedno sahranjeni u raskošnoj džamiji.
Osim što je bio jedan od najuspešnijih osvajača, Sulejman I Veličanstveni mnogo je doprineo svom narodu velikim reformama u zakonodavstvu, izdavanjem kanuna (zakona), regulisanjem prava i obaveza raje. Smanjio je poreze na mnoge stvari, kao i broj prestupa koju su kažnjavani smrću. Takođe, dosta pažnje posvetio je obrazovanju gde je uneo mnoge novine i povećao je broj osnovnih i religioznih škola.
Na današnji dan, pre tačno 500 godina, Sulejman I Veličanstveni došao je na presto Osmanskog carstva!
Autor: Iva Oluić
